Zdrowie i uroda

Bisfenol A występuje w przedmiotach, z którymi stykamy się na co dzień. Czy jest to dla nas bezpieczne?

Gdzie znajdziemy BPA?

Bisfenol A (BPA) – to związek chemiczny wyprodukowany po raz pierwszy pod koniec XIX w. przez rosyjskiego chemika Aleksandra Dianina. Jest powszechnie stosowany w przemyśle przy produkcji tworzyw poliwęglanowych i żywic epoksydowych. Przedmioty, które wyprodukowano z jego zastosowaniem są lekkie i wygodne w użyciu oraz odporne na uszkodzenia podczas transportu; wymienić tu można m.in.: butelki dla niemowląt, plastikowe butelki i pojemniki do przechowywania żywności, kubki do dystrybutorów wody. BPA znajduje się również w wyściółce puszek (żywica epoksydowa), czy na powierzchni papieru stosowanego do drukowania paragonów oraz wydruków z bankomatu.

Migracja BPA

BPA do naszego organizmu może dostać się poprzez skórę oraz przez układy oddechowy i pokarmowy. Jako jeden z głównych czynników narażenia na BPA podaje się żywność puszkowaną.

Wiele związków, które są używane przy produkcji opakowań do żywności może przechodzić (migrować) do produktu spożywczego. Jednym z takich związków jest bisfenol A. BPA w niewielkich ilościach może przedostać się do pokarmu w wyniku uszkodzenia powłoki puszki wykonanej z żywicy epoksydowej, działania podwyższonej temperatury, kontaktu z kwaśnymi lub zasadowymi płynami (soki), czy przy częstym użytkowaniu (np. powtarzające się przepłukiwanie wodą).

Narażeni na częsty kontakt z bisfenolem A są również kasjerzy, ponieważ znajduje się on w termoczułym papierze, na którym drukuje się paragony.

Czy BPA jest szkodliwy?

Coraz częściej się mówi, że bisfenol A jest szkodliwy dla człowieka. BPA najprawdopodobniej może wpływać na reprodukcję, ponieważ swoją budową przypomina żeński hormon płciowy – estrogen. Wielu ekspertów uważa, iż bisfenol A zakłóca wydzielanie, transport i metabolizm niektórych hormonów. Od 2016 roku Unia Europejska zalicza bisfenol A do substancji z kategorii 1B, czyli substancji toksycznych, wpływających na płodność.

BPA działa też drażniąco na drogi oddechowe, może przyczyniać się do uszkodzenia oczu oraz wywołać reakcję alergiczną w kontakcie ze skórą.

Badania na zwierzętach wykazały, że, przy bardzo dużych dawkach, bisfenol A ma potencjalnie szkodliwe działanie dla funkcjonowania nerek, wątroby oraz gruczołów sutkowych. Istnieją również podejrzenia, że związek ten może negatywnie wpływać na pracę mózgu i zwiększać otyłość.

Szczególnie wrażliwe na toksyczne działanie BPA są niemowlęta, a nawet płody, ponieważ związek ten przekracza barierę łożyskową. Narażenie na bisfenol A w diecie stanowi problem zdrowotny dla konsumentów we wszystkich grupach wiekowych.

Wciąż trwają badania odnośnie toksyczności BPA. Obecnie, według EFSA, TDI (tolerowane dzienne spożycie) dla bisfenolu A wynosi do 0,2 nanograma tego związku na kilogram masy ciała na dzień. Oczywiście nikt świadomie nie je bisfenolu. Pozostaje jednak pytanie, ile tego związku przyjmujemy nieświadomie.

Prawo europejskie dopuszcza stosowanie BPA w opakowaniach mających kontakt z żywnością, natomiast nie można go stosować w butelkach do karmienia niemowląt. Warto zauważyć, że w Europie istnieją kraje, jak na przykład Francja, w których jest zakaz używania BPA do produkcji opakowań.

Jak sprawdzić, czy opakowanie zawiera BPA?

W Polsce możemy znaleźć produkty oznaczone „BPA FREE”, które nie zawierają bisfenolu A. Można również sprawdzić oznaczenie na ulotce, dnie butelki czy opakowaniu; poniższe polimery nie zawierają BPA: politereftalan etylenu (PET/PETE), polietylen wysokiej gęstości (HDPE), polietylen niskiej gęstości (LDPE), polipropylen (PP), polistyren (PS). Dla uproszczenia, można zapamiętać, że plastikowe pojemniki oznaczone odpowiednio cyframi: 1, 2, 4, 5, 6 nie zawierają BPA.