Zdrowie i uroda

Coraz więcej osób chce się odżywiać świadomie. Stawiamy na produkty dobrej jakości, unikamy żywności typu fast-food, patrzymy na daty przydatności do spożycia. Z drugiej strony czasami zdarza się nam zjeść pączka, czy wypić colę i nikt się tym za bardzo nie przejmuje. Istnieją jednak osoby, które zaleceń zdrowego żywienia przestrzegają niezwykle dokładnie, nawet zbyt restrykcyjnie, wręcz obsesyjnie.

Ortoreksja – co to

W 1997 roku, zatem stosunkowo niedawno, amerykański lekarz dr Bratman, po raz pierwszy opisał zjawisko ortoreksji. Jest to jednostka chorobowa, będąca zaburzeniem odżywiania; charakteryzuje się ona nadmierną koncentracją na tzw. „zdrowej żywności”.

Ortoreksja – objawy

Choroba zaczyna się całkowicie niewinnie, a nawet wydaje się czymś korzystnym. Pacjent początkowo po prostu zwraca uwagę na to, co je, spożywając tylko żywność dobrej jakości, nieprzetworzoną, bez konserwantów. Czyta też etykiety produktów, systematycznie i samodzielnie przyrządza posiłki, liczy kalorie. Taka osoba pragnie być całkowicie zdrowa i wierzy, że osiągnie to przez rygorystyczne przestrzeganie szeroko pojętych zasad zdrowego żywienia.

Z czasem osoby cierpiące na ortoreksję obsesyjnie dbają o jakość zjadanej żywności, dostosowują swoje całe życie do planowania i przygotowywania posiłków (warzywa muszą być krojone w ściśle określony sposób, istnieje z góry ustalona kolejność łączenia produktów). Niezwykle ważne staje się wielokrotne przeżuwanie każdego kęsa jedzenia, spożywanego w ciszy i skupieniu.

Jeżeli, w swoim własnym mniemaniu, chorzy coś zaniedbają odnośnie żywienia, pojawiają się u nich poczucie winy i natręctwa.

Ortoreksja – jak ją rozpoznać

Narzędziem diagnostycznym często stosowanym do zdiagnozowania ortoreksji jest kwestionariusz ORTO-15.  Znajduje sie w nim 15 stwierdzeń, które opisują objawy charakterystyczne dla tego zaburzenia. Badany musi się do nich ustosunkować, odpowiadając: zawsze, często, czasem, nigdy. Przykładowe pytania to:

1. Czy w ciągu ostatnich 3 miesięcy myślenie o jedzeniu stanowiło dla Ciebie przedmiot szczególnej troski?
2. Czy dokonywany przez Ciebie wybór produktów żywnościowych uwarunkowany jest troską o stan zdrowia?
3. Czy smak jest dla Ciebie najważniejszym kryterium w ocenie jedzenia?
4. Czy jesteś skłonny/-na wydać więcej pieniędzy, aby zaopatrzyć się w zdrową żywność?
5. Czy myślenie o zdrowym jedzeniu zajmuje Ci więcej niż 3 godziny dziennie?
6. Czy pozwalasz sobie na łamanie wyznawanych zasad dotyczących odżywiania?
7. Czy sądzisz, że zdrowe odżywianie wpływa na Twój styl życia (częstotliwość wyjść do restauracji, do przyjaciół .....) ?
8. Czy uważasz, że spożywanie zdrowej żywności może poprawić Twój wygląd?
9. Czy przeżywasz poczucie winy, gdy dokonujesz odstępstw od wyznaczonych zasad odżywiania?
10. Czy obecnie spożywasz posiłki w samotności?

Ortoreksja – skutki

Osoba cierpiąca na ortoreksję stopniowo może eliminować ze swojej diety całe grupy produktów spożywczych uznając je za niezdrowe. Co prowadzi do niedoborów składników odżywczych i związanych z nimi chorób.

Taka osoba zaczyna również wycofywać się z życia społecznego, ponieważ problemem stają się dla niej spotkania ze znajomymi przy stole, niezależnie czy będą one w domu, czy w restauracji. Zachowanie ortorektyka staje się również coraz bardziej uciążliwe dla jego domowników.

Ortoreksja – leczenie

Osobę, u której występuje choćby podejrzenie ortoreksji, należy skontaktować z psychodietetykiem (ewentualnie psychologiem lub psychiatrą i dietetykiem). Podczas leczenia z reguły stosuje się terapię poznawczo-behawioralną, a czasem farmakoterapię.