Zdrowie i uroda

Z dzieciństwa pamiętam drewniany dom babci i klapę w kuchennej podłodze. Po podniesieniu klapy, po drabince schodziło się do niewielkiego pomieszczenia wykopanego w ziemi. Na drewnianych półkach równiutko poustawiane były słoiczki z przetworami. Ta spiżarnia stanowiła jeszcze pozostałość po przedwojennych czasach. Drewniany dom bardzo się nagrzewał latem i tylko pomieszczenie wykopane w ziemi zapewniało przechowywanym wekom dostateczny chłód. W dzisiejszych czasach mamy dużo prościej, dysponując dużymi, pojemnymi lodówkami i zamrażalkami. Jednak ważne jest aby wiedzieć, jak przechowywać jedzenie, nawet przez krótki okres czasu....

Dobry kucharz wie, że dla smaku potrawy ważny jest nie tylko sposób jej przygotowania, ale też wiedza o tym jak i gdzie przechowywać surowce do jej sporządzenia. Dietetyk z kolei powie, że artykuły spożywcze odpowiednio przechowywane zachowują maksimum wartości odżywczej. Co więcej, odpowiednie przechowywanie żywności, pozwala uniknąć zatruć pokarmowych.

Swój dzień planuj tak, aby nie jeździć z zakupami spożywczymi w bagażniku po całym mieście. Pamiętaj, żeby rozpakować je i umieścić w lodówce od razu po przyjściu ze sklepu. Zwłaszcza surowe ryby i mięso powinny maksymalnie krótko przebywać w temperaturze pokojowej, ponieważ sprzyja ona rozwojowi drobnoustrojów. Najlepiej albo od razu poddać je obróbce termicznej, albo szczelnie zapakować i schłodzić.

Temperatura na poszczególnych półkach lodówki  nie zawsze jest taka sama. W klasycznej lodówce, w której zamrażalnik jest na górze, najniższa temperatura panuje na górnej półce. W lodówce, w której zamrażalnik znajduje się na dole, najzimniejsza będzie dolna półka. W lodówkach, w których zamrażalnik stanowi osobną szafę, temperatura w całej pojemności lodówki jest dosyć wyrównana, wyjątek stanowią specjalne szuflady do przechowywania warzyw i owoców. Chcąc zapewnić najkorzystniejsze warunki przechowywanym produktom warto przestrzegać kilku zasad.

Poniżej podany jest rozkład temperatur w lodówce klasycznej (zamrażalnik u góry). W przypadku kiedy posiadamy model z zamrażalnikiem u dołu, umieszczamy produkty odwrotnie.

• Na górnej półce lodówki panuje najniższa temperatura, wynosi ona około 2-3˚C. Przechowuj tutaj surowe mięso i wędliny. Pamiętaj jednak, aby mięso zostało oddzielone od reszty produktów szczelnym opakowaniem. Inaczej pozostałe produkty przechowywane w lodówce przejdą „mięsnym zapachem", a co więcej wyciekający z nich sok zacznie skapywać na niższe półki.

• Środkowa półka zapewnia temperaturę ok. 5˚C, będzie więc idealnym miejscem do przechowywania miękkich serów, suchych wędlin oraz produktów „przygotowanych na zapas" (zupa, gulasz, schabowe).

• Na najniższej półce panuje temperatura bliska 10˚C, przechowuj tutaj produkty dobrze znoszące nieco wyższą temperaturę, np.: jogurty, mleko, żółte sery, dżemy.

• Poniżej półek znajdują się „szuflady do zadań specjalnych". Wkładaj do nich warzywa i owoce. Uwaga, myj je bezpośrednio przed jedzeniem, albowiem umyte szybciej się psują. Nie znaczy to oczywiście, że do lodówki wkładamy produkty z kawałkami ziemi, wcześnie należy je dokładnie oczyścić. Pamiętaj również, że nie każde warzywo lubi zimno panujące w lodówce. Chłodek lodówki służy rzodkiewkom, marchewce, cebuli i pietruszce, owocom cytrusowym, truskawkom, malinom. W lodówce również dobrze się będzie czuła cykoria, ale najlepiej włóż ją do papierowej, nie foliowej, torby. Sałaty również nie przykrywaj folią, gdyż w przeciwnym wypadku powstają substancje sprzyjające rozwojowi nowotworów.

• W drzwiach lodówki trzymaj produkty wymagające jedynie lekkiego ochłodzenia. Podczas otwarcia lodówki, temperatura w drzwiczkach dochodzi do 15˚C. Jest to więc świetne miejsce dla masła, czy musztardy. W większości drzwi lodówek są wydzielone miejsca na jajka. Jajek nie myjemy przed włożeniem do lodówki, ponieważ usuwamy z nich wówczas ochronną warstwę, zabezpieczająca przed przedostaniem się drobnoustrojów. Pamiętajmy jednak, żeby jajka sparzyć bezpośrednio przed użyciem. W drzwiczkach dobrze jest również trzymać olej. Najlepiej w butelce z ciemnego szkła, która ograniczy dostęp światła. Zapobiega to psuciu się tłuszczu oraz utracie wartości odżywczej.

Unikaj wkładania do lodówki pomidorów, ogórków i papryki, albowiem przyspiesza to ich psucie, a na powierzchni mogą pojawiać się ciemne plamki. Co więcej, schłodzone pomidory na zawsze tracą smak. Również ziemniaki nie lubią składowania w lodówce; w niskiej temperaturze skrobia (cukier występujący w ziemniakach) rozkłada się do cukrów prostych i ziemniak staje się słodki. Najlepiej włóż je do wiklinowego koszyka, który zapewni im wystarczający przewiew. Nie przechowuj ziemniaków w plastikowych reklamówkach, ponieważ stwarza to doskonałe warunki do rozwoju gnilnych bakterii.

Pamiętajmy, że do lodówki nie wstawiamy ciepłych potraw. Poczekajmy, aż przygotowane przez nas danie ostygnie, w przeciwnym razie temperatura wewnątrz lodówki wzrośnie, a to zwiększa prawdopodobieństwo rozwoju drobnoustrojów powodujących psucie się żywności.

Co jakiś czas (np. raz na tydzień) zrób przegląd zawartości lodówki, kontrolując daty przydatności do spożycia. W przypadku otwartych opakowań ich zawartość spożyj najlepiej w przeciągu 48 godzin od momentu otwarcia. Nie przechowuj żywności w otwartych puszkach, taki produkt zawsze przełóż do szczelnego plastikowego pojemnika.  Co 6 miesięcy zrób gruntowne sprzątanie lodówki. Możesz ją umyć specjalnie do tego przeznaczonym detergentem, albo, jak robiły to nasze mamy, wodą z kwaskiem cytrynowym lub octem.

Pojemniki

Psucie się żywności przyspiesza tlen, dlatego też musimy ograniczyć jego kontakt z produktem spożywczym. Najwygodniejszym, niestety również najdroższym rozwiązaniem, są pojemniki próżniowe z pompką. Odessanie powietrza z pojemnika ogranicza straty składników odżywczych, jak również wydłuża świeżość przechowywanego produktu. Sałata przechowywana tym sposobem pozostaje jędrna i krucha nawet po 7 dniach. W pojemnikach próżniowych przechowywać można również i inne warzywa, a ponadto wędliny, sery, czekoladę, ciastka i kawę. Inną możliwością są zwykłe pojemniki plastikowe z pokrywką. Ważne jest aby żywność jak najszczelniej wypełniała pojemnik, tak żeby mało miejsca zostało dla powietrza. Dzięki temu można uniknąć strat wartości odżywczych. Bardzo ważne jest aby sprawdzić, czy plastikowy pojemnik posiada atest, dający gwarancję, że jest przeznaczony do kontaktu z żywnością (tworzywo sztuczne nie może wchodzić w reakcje ze składnikami żywności). Szukaj znaku widelca i kieliszka na spodzie opakowania. Na pojemnikach plastikowych znajdują się również symbole pozwalające na mycie ich w zmywarce, wkładanie pojemnika do mikrofalówki oraz umieszczanie go w zamrażalniku.

Alternatywą dla plastykowych pojemników mogą być naczynia porcelanowe. Pamiętaj jednak, że po wyjęciu z lodówki dłużej trzymają zimno. Uważa się, że łączenie produktów spożywczych o różnych temperaturach, jak chociażby położenie schłodzonego mięsa na rozgrzanym tłuszczu, pogarsza smak potrawy. Jeżeli chcesz żywność z lodówki poddać obróbce termicznej, wyjmij ją z chłodziarki (i porcelanowego pojemnika), na tyle wcześniej, żeby zdążyła się ogrzać do temperatury pokojowej.

Dostęp tlenu ograniczają  również folia aluminiowa i folia spożywcza. Pamiętajmy jednak, że tutaj też pakujemy żywność świadomie. Wędlinę zakupioną w sklepie wyjmij z foliowego woreczka i zawiń w pergamin. Zarówno folia spożywcza, jak  i folia aluminiowa nie nadają się do pakowania wędlin, stanowią zbyt doskonałą izolację. Nie przepuszczają ani powietrza, ani pary wodnej, zatem zawinięte w nie wilgotne wędliny szybko zaczną się psuć. W folię aluminiową nie należy pakować produktów kwaśnych (np. ogórków kiszonych), ponieważ kwasy wchodzą w reakcję z aluminium.

Przeczytaj więcej o bezpiecznym przechowywaniu żywności.

dr Anna Kulikowska, Doradca Żywieniowy; specjalista z zakresu dietetyki i żywienia oraz jakości surowców i produktów spożywczych. Aktywnie promuje zdrowy styl odżywiania poprzez liczne publikacje, w tym docierające do szerokiego grona odbiorców informacje w internecie. Umiejętnie łączy  teorię z praktyką pokazując jak w oparciu o ogólnodostępne produkty spożywcze komponować dobrze zbilansowane posiłki odpowiednie dla osób w zależności od wieku, stanu zdrowia i trybu życia.

Jeśli masz pytania do naszego eksperta, pisz na adres: doradcazywieniowy@indykpol.pl